Wieczerza wigilijna: znaczenie potraw. Symbolika dań na wigilijnym stole

2022-12-07 15:48

Znaczenie wigilijnych potraw to ważna część naszej tradycji bożonarodzeniowej. Dlaczego jest ich 12, jaka jest symbolika wigilijnych dań, czemu trzeba spróbować każdego z nich? Jakie jest magiczne znaczenie poszczególnych składników wigilijnej kolacji? Co koniecznie powinno się znaleźć na wigilijnym stole?

Wieczerza wigilijna: znaczenie potraw na Wigilię
Autor: Shutterstock Potrawy przygotowywane na Wigilię mają długą tradycję i symboliczne znaczenie.

Spis treści

  1. Wigilijna kolacja - tradycje
  2. 12 potraw wigilijnych - skąd ta liczba?
  3. Symbolika wigilijnych potraw
  4. Dlaczego buraki, kapusta i czosnek to wigilijne jarzyny?
  5. Galeria: Barszcz wigilijny - 9 przepisów na czerwony barszcz na Wigilię
  6. Galeria: Ile kalorii mają potrawy wigilijne

Wigilia Bożego Narodzenia jest świętem chrześcijańskim, lecz niektóre przesądy i zwyczaje z nią związane mają swoje korzenie w ludowych wierzeniach przedchrześcijańskich. Wieczór wigilijny jako moment graniczny, związany z przyjściem na świat Boga, był uznany za wieczór w pewnym sensie magiczny - wszystko, co wtedy się zdarzyło, miało wpływ na cały kolejny rok. Nieprzypadkowo ustalono datę Bożego Narodzenia na czas zimowego przesilenia, by wierzenia pogańskie połączyć z chrześcijańskimi.

Wigilijna kolacja - tradycje

Najwięcej zwyczajów dziś wiąże się z wigilijną kolacją, z rozpoczęciem której zaczekać należy do pojawienia się pierwszej gwiazdki. Stanowi to nawiązanie do gwiazdy betlejemskiej, zwiastującej narodziny Jezusa i prowadzącej do niego trzech mędrców ze wschodu - znanych jako Trzej  Królowie. Przed posiłkiem dzielimy się opłatkiem, symbolem chleba, aby chleba nie zabrakło w przyszłym roku. Dawniej gospodarz dawał opłatek również zwierzętom, co miało uchronić je od chorób. Należy spróbować każdej z potraw wigilijnych - każda z nich ma znaczenie symboliczne, a zjedzenie choćby odrobiny każdej z co najmniej 12 z nich ma nam zapewnić dostatek jedzenia. Pod obrus kładziemy sianko na pamiątkę żłóbka w stajence, który był pierwszym posłaniem małego Jezusa.

Zostawiamy wolne miejsce dla wędrowca symbolizującego Chrystusa. Te zwyczaje sięgają tradycji przedchrześcijańskiej, prasłowiańskiej, wyróżniając ten wieczór i kolację spośród wszystkich innych w ciągu roku. Dawniej wierzono, że w najdłuższą noc w roku duchy przodków opuszczają kurhany i sprawdzają, czy o nich nie zapomniano. Dodatkowe miejsce przy stole było przeznaczone dla nich. 

12 potraw wigilijnych - skąd ta liczba?

Liczba potraw na Wigilii była niegdyś zupełnie inna niż jest dzisiaj. Niegdyś wierzono że nieparzysta liczba potraw przyniesie domownikom szczęście i dlatego podawano np. jedenaście lub dziewięć dań - w zależności zamożności domu, w którym przygotowywano wieczerzę wigilijną. Jedenaście potraw znajdowało się zazwyczaj na stole na dworach magnackich, a dziewięć u szlachty. Ludzie ubożsi spożywali tylko siedem lub mniej dań. Nie były to jednak liczby przypadkowe. Siedem to liczba dni w tygodniu, a dziewięć było chórów anielskich.

Dziś tradycja uległa nieco zmianie. Na bożonarodzeniowym stole powinno być dwanaście potraw, co dla naszych przodków oznaczało bogactwo. Dwanaście ma symbolizować liczbę apostołów, którzy razem z Jezusem zasiadali do ostatniej wieczerzy, choć może to się kojarzyć raczej z Wielkanocą niż Bożym Narodzeniem.

Aranżacja wigilijnego stołu. Jak łatwo i szybko stworzyć świąteczny klimat

Symbolika wigilijnych potraw

  • Ryba - na wigilijnym stole ryba pojawia się jako przypomnienie o chrzcie, zmartwychwstaniu i nieśmiertelności Jezusa. Na każdym obrazie przedstawiającym Jezusa i apostołów podczas ostatniego posiłku, widnieje chleb, wino i ryba, która stała się też symbolem chrześcijan. Aby w nowym roku liturgicznym zapanował spokój i harmonia, ryba musi znaleźć się w wigilijnym menu. Niezależnie jednak od tego, jaka ryba znajdzie się na wigilijnym stole, jej obecność jest oznaką obecności i wiary Chrystusa. Karp, najczęściej podawany podczas Wigilii jest symbolem długowieczności - kto go skosztuje, będzie żył długo.

Dlaczego buraki, kapusta i czosnek to wigilijne jarzyny?

Oto potrawy, które zgodnie z tradycją muszą znaleźć się na wigilijnym stole:

  • Kapusta podawana jest podczas Wigilii na wiele sposobów.Według dawnych wierzeń kapusta zawiera życiodajną siłę, dzięki której wszystko, zarówno przyroda jak i człowiek, budzą się do życia.
  • Czosnek: w południowo – wschodniej części kraju po dzieleniu się opłatkiem, domownicy sięgają po czosnek, który następnie spożywają razem z chlebem i solą. Czosnek jest symbolem zdrowia, a w połączeniu z chlebem i solą gwarantuje domostwu obfitość.
  • Fasola - znak płodności, urodzaju, oraz pieniędzy - ich przyciągania. Potrawy z fasoli miały wpływać na zgodę i miłość.
  • Pszenica - zboża uznawane były za znak płodności i dostatku. Szczególnie pszenica zapewniała plony i zdrowie. Dodawana jest do kutii.
  • Barszcz czerwony - zupa gotowana na burakach to wielu domach tradycyjna zupa wigilijna. Z burakami związane jest wierzenie, że ten kto je spożywa doczeka sędziwego wieku, przez całe długie życie ciesząc się nieskazitelną urodą.

Galeria: Barszcz wigilijny - 9 przepisów na czerwony barszcz na Wigilię

  • Grzyby reprezentują podczas Wigilii płody ziemi. Grzyb ze względu na to, że rosną w lesie, uchodzą za magiczną potrawę, wykradzioną z innego świata. Na stole wigilijnym symbolizują uleganie pokusom oraz połączenie ze światem zmarłych. Są pokarmem dla duchów, zjednują przychylność tych, którzy odeszli
  • Potrawy z makiem: mak symbolizuje obfitość, a jego zjedzenie podczas Wigilii przyniesie gospodarstwu dostatek. Według wierzeń ludowych, mak był najważniejszą z wigilijnych potraw, a jego brak mógł ściągnąć na domostwo nieszczęście. Dla chrześcijan mak to symbol chrześcijaństwa i płodności.
  • Orzechy - ich symbolika jest niezwykle bogata. Ze względu na skorupę orzech symbolizuje tajemnicę, wróżbę, płodność. Orzechy leszczyny uchodzą za symbol mądrości i witalności. Religioznawcy przekonują, że również w chrześcijaństwie owoc ten ma specjalną symbolikę. Bardzo często nazywa się go symbolem Chrystusa - jego gorzka powłoka odpowiada ciału Jezusa, które doświadczyło gorzkiej męki, skorupę porównuje się do drzewa krzyża, a jądro, które żywi ludzi, jest utożsamiane z boską naturą Chrystusa. Ponadto orzech uchodzi za symbol szczęścia.
  • Jabłko to owoc niezwykle bogaty w symbolikę. Większości ludzi owoc kojarzy się z kuszeniem Ewy w raju (jednak owocem tym był grant albo figa). Jabłko tymczasem ze względu na kulisty kształt powinno być odbierane jako symbol Ziemi, wieczności. W legendach i wierzeniach ludowych jabłko również występuje jako symbol, który odmienia losy świata.
  • Gruszki, figi i daktyle: gruszka - symbolizuje stosunki międzyludzkie, zwłaszcza miłosne, to właśnie z gruszką większość chrześcijan utożsamia grzech. Owoc ten oznacza także dobrobyt oraz długie życie; figi - z tym owocem utożsamia się m.in długowieczność, płodność, obfitość i nieśmiertelność; daktyle - podobnie jak figi symbolizują płodność oraz dostatek i powodzenie
  • Śliwki- symbol długowieczności i pomyślności, ochrony przed złem i przeszkodami. Kompot z nich musiał trafić na stół w Wigilię.

Galeria: Ile kalorii mają potrawy wigilijne

Podziel się opinią
Grupa ZPR Media sprzeciwia się głoszeniu opinii noszących znamiona mowy nienawiści przepełnionych pogardą czy agresją. Jeśli widzisz komentarz, który jest hejtem, powiadom nas o tym, klikając zgłoś. Więcej w REGULAMINIE