Gruszki - kcal, indeks glikemiczny, właściwości gruszek. Przepisy i zastosowania owoców gruszy
Grusza (Pyrus L.) to smukłe drzewo rodzące niezwykle słodkie i soczyste owoce. Uprawiana jest od zarania dziejów, a pyszne jej owoce są zjadane lub przetwarzane. Gruszki słyną ze swoich właściwości zdrowotnych i wartości odżywczych. Świeża gruszka, średniej wielkości ma ok. 60 kalorii. Ze składników mineralnych najwięcej zawiera potasu, ale także bogata jest w fosfor, wapń, magnez, sód, miedź, żelazo, a także cenne pierwiastki: bor i jod. W owocu występują kwasy owocowe (kwas jabłkowy, kwas cytrynowy), węglowodany (glukoza i fruktoza), olejki eteryczne, błonnik i pektyny. Gruszki zawierają także witaminy: A, B1, B2, B6, C i PP.
Spis treści
- Wartości odżywcze gruszki - kcal i indeks glikemiczny
- Właściwości prozdrowotne gruszek
- Gruszki - popularne odmiany
- Gruszki - co można z nich zrobić?
- Jak robić przetwory z gruszek?
- Kulinarna historia gruszek
Wartości odżywcze gruszki - kcal i indeks glikemiczny
Gruszki dostarczają ok. 57 kcal w 100 g owocu. Ich indeks glikemiczny to 38. Najwięcej wartościowych substancji odżywczych znajduje się w skórce gruszki i tuż pod nią.
- Są to przede wszystkim flawonoidy, naturalne barwniki, a jednocześnie silne przeciwutleniacze o działaniu przeciwzapalnym i przeciwnowotworowym.
- Skórka gruszki zawiera spore ilości kwasu hydroksycynamonowego, który zapobiega rozwojowi guzów płuc i żołądka.
- Obecna w skórce kwercetyna, silny przeciwutleniacz, zapobiega rozwojowi raka w przewodzie pokarmowym. Dlatego jeśli gruszka ma dość cienką i gładką skórę, warto jeść ją w całości.
- Gruszki są cennym źródłem wielu mikroelementów i witamin. Miąższ gruszki obfituje w witaminę K, która wspiera prawidłową krzepliwość krwi i poprawia krążenie w organizmie. Gruszki są dobrym źródłem kwasu foliowego, zapobiegającego wadom cewy nerwowej w życiu płodowym. Owoce gruszki powinny znaleźć się w diecie kobiety ciężarnej.
- Gruszki mają wysoką zawartość jodu, niezbędnego do wytwarzania hormonów tarczycy oraz wzmacniający układ odpornościowy. Jod sprzyja walce z trądzikiem, wypryskami i infekcjami skórnymi.
- Gruszki zawierają bor, pierwiastek, który bierze udział w procesach mineralizacji kości. Jedzenie gruszek świeżych lub picie wywarów z gruszek suszonych powinno być częścią profilaktyki osteoporozy.
- Gruszki to cenne źródło potasu (ponad 200 mg potasu w jednej średniej gruszce), który reguluje prawidłową pracę mięśni, także mięśnia sercowego.
- Jedna, średniej wielkości gruszka zawiera 15% dziennego zapotrzebowania na miedź. Jony miedzi biorą udział w przewodzeniu sygnałów nerwowych, co wpływa na zdolność uczenia się i zapamiętywania.
- Ponadto, wspomniana już kwercetyna, przeciwutleniacz, chroni mózg przed procesami degeneracyjnymi, w tym chorobą Alzhemiera. Zawarta w gruszkach epikatechina poprawia ukrwienie mózgu, wzmacnia pamięć i chroni przed udarem mózgu. W tym ostatnim wspiera go także obficie występujące w gruszkach glutation, przeciwutleniacz obniżający wysokie ciśnienie krwi, tym samym zmniejszający ryzyko wystąpienia udaru mózgu.
- Przeciwutleniacze zawarte w gruszkach, luteina i zeaksantyna, przeciwdziałają zwyrodnieniu plamki żółtej w oku.
- Średniej wielkości owoc gruszki dostarcza około 30 g błonnika roślinnego, w tym cenną pektynę. Pektyna ma zdolność do wiązania wody i pęcznienia. Dlatego spożywanie gruszek, zawierających duże ilości pektyn zapobiega wzdęciom, zaparciom, poprawia perystaltykę jelit (naturalny ruch jelit od żołądka do odbytu, przyspiesza metabolizm. Błonnik z gruszek ułatwia przyswajanie witamin i minerałów z pożywania, a także obniża poziom cholesterolu.
Właściwości prozdrowotne gruszek
Gruszki na zaparcia i biegunki
Pewnie nie raz słyszeliście, że gruszki są ciężkostrawne. Ciężkostrawna jest tylko gruba szorstka skóra niektórych odmian oraz owoce dzikich gruszek ze względu na zawarte w nich bardzo liczne komórki wysycone krzemionką, tzw. "kamienie". Jedynie osobom, o wrażliwych jelitach, lub cierpiących na schorzenia dróg żółciowych gruszki w stanie surowym mogą zaszkodzić (lepiej, więc używać owoców gotowanych). W medycynie ludowej miękkie i soczyste gruszki polecane są w przypadku zaparć. Obecne w dojrzałych gruszkach liczne flawonoidy i karotenoidy mają silne właściwości przeciwzapalne, przeciwdziałając nowotworzeniu w jelitach, a nawet łagodzą bóle brzucha. To właśnie ze względu na dużą zawartość pektyny oraz wody, gruszki rozluźniają stolec i ułatwiają wypróżnienie. Natomiast w przypadku biegunki zalecane jest spożywanie suszonych gruszek, które zawierają więcej przeciwbiegunkowych garbników.
Gruszki na bóle gardła
Napar z suszonych gruszek z miodem łagodzi bóle gardła, a nawet leczy zapalenie strun głosowych. Medycyna ludowa stosuje napar z suszonych gruszek przy przeziębieniu i uporczywym kaszlu, ponieważ pomaga oczyścić drogi oddechowe z nadmiaru śluzu. Napar to nic innego jak kompot z suszu gruszkowego, taki sam jak ten przygotowywana na Wigilię Bożego Narodzenia. Przy obfitości gruszek, warto je ususzyć (lub kupić w sklepie) i w okresie jesienno-zimowym częściej robić z nich smaczny i zdrowy napój dla całej rodziny.
Gruszki - popularne odmiany
Faworytka, czyli popularna Klapsa, soczysta Konferencja oraz Tirumf Packhama to wyśmienite gruszki deserowe. Również wczesna odmiana Lipcówka Kolorowa dostarczy wam niezapomnianych wrażeń. Najlepiej jeść je na surowo lub jako składnik deserów i kompotów. Mają delikatny miąższ o słodkim, nieomal miodowym smaku.
- Na kompoty, owoce w syropie i desery, takie jak Piękna Helena najlepsze są nowe odmiany gruszek o nazwach Carola i Concorde. Lub sprawdzone stare francuskie odmiany Lukasówka i Komisówka.
- Z nowych odmian niezwykle wartościowa (bardzo wszechstronna kulinarnie) jest gruszka Limonera - pełna słodyczy, a jednocześnie jędrna o pięknym kremowym miąższu.
- Natomiast na przetwory, takie jak dżemy, konfitury i marmolady nadaje się odmiana Generał Leclerc. Do marynowania w occie warto sięgnąć po Paryżankę lub kuliste odmiany japońskie Nijisseki oraz Chojuro.
- Do suszenia najbardziej nadaje się stara angielska odmiana gruszek Bonkreta Williamsa.
Gruszki - co można z nich zrobić?
Gruszki świetnie smakują jako podstawa pożywnych zup i kremów.
Gruszki są fantastycznym dodatkiem do pieczonych potraw mięsnych, którym dodaje lekkiego aromatu i słodkiego smaku. Można cząstkami gruszek obłożyć wieprzową pieczeń, można obok kaczki ułożyć połówki gruszek napełnione dżemem z żurawiny.
Gruszki świetnie sprawdzają się w roli nadzienia do pieczonej kaczki, filetów z kurczaka lub wieprzowej karkówki.
Klasycznym daniem są oczywiście sałatki skomponowane z gruszek i serów z przerostem niebieskiej lub zielonej pleśni (gorgonzola, roquefort, lazur), dopełnione prażonymi orzechami (włoskimi, laskowymi, pekan).
Gruszki mogą też stanowić samodzielny deser, obgotowane w waniliowym syropie i podane z sosem czekoladowymi i bitą śmietaną, jak w deserze Piękna Helena. Równie smakowite są gruszki gotowane w czerwonym winie z dodatkiem przypraw korzennych. Bardzo smaczne są także gruszki karmelizowane podane z lodami śmietankowymi.
- Gruszki w karmelu: słodkie zapomnienie. Podajemy łatwy przepis!
- Deser z gruszek: przepis na gruszki waniliowe z sosem czekoladowym
Gruszki świetnie smakują zapieczone na cieście, w cieśnie lub nim owinięte. Nie ma nic bardziej pysznego niż obgotowana gruszka szczelnie owinięta paskami ciasta francuskiego. Albo gruszki zapieczone w kremie migdałowym na spodzie z kruchego ciasta.
Na zimę dobrze jest zrobić trochę przetworów z gruszek. Przydadzą się w porze zimowej. Bardzo wdzięczny jest kompot z gruszek w słoikach. Można go podać jako deser z kruchymi ciasteczkami.
Dżem gruszkowy można jeść z grzankami, ale wybornie smakuje z serami pleśniowymi i dojrzałymi.
Świąteczne okazje uprzyjemnią nam gruszki marynowane w occie, fantastyczny dodatek do wędlin.
Gruszki można oczywiście przetwarzać na słodko i na ostro, zamykać w słoikach, robić z nich nalewki oraz wszystko co wam tylko przyjdzie do głowy. Trzeba jedynie przestrzegać kilku ważnych zasad.
Jak robić przetwory z gruszek?
Po pierwsze gruszka gruszce nierówna i każda ma swoje preferencje. Na przetwory takie jak gruszki w syropie, czy gruszki marynowane w całości lub cząstkach, wybieramy gruszki dojrzałe, ale twarde. Gruszki miękkie nadają się jedynie na dżemy, konfitury i marmolady. Ze względu na dużą zawartość pektyn, gruszki stanowią doskonałą bardzo słodką bazę do dżemów mieszanych z kwaśnymi owocami, jak borówka czerwona, żurawina, aronia, dereń.
Po drugie obrane gruszki szybko ciemnieją. Aby tego uniknąć, gruszki pozbawione skóry i oczekujące na przerobienie należy zanurzyć w zimnej wodzie zakwaszonej octem (1-2 łyżki na litr wody).
Po trzecie gruszki, nawet najtwardsze, są z natury rzeczy delikatnymi owocami i łatwo je przegotować, zamieniając apetyczny owoc w papkę. Należy stosować się zaleceń w przepisie, gotują gruszki zgodnie z podanym czasem. Zazwyczaj jest to od 5 do 10 minut dla twardych gruszek w całości lub cząstkach. A dla gruszek przeznaczonych na dżemy czas gotowania wydłużamy od 15 minut do godziny i więcej. Należy jednak pamiętać, że na czas gotowania gruszek wpływ mają różne czynniki: odmiana, dojrzałość, ilość słońca w trakcie dojrzewania, ilość opadów przed zbiorem itp. Dlatego zawsze podczas obróbki termicznej stale kontrolujemy stopień ugotowania gruszek. Lepiej nie spuszczać ich z oka.
Kulinarna historia gruszek
Grusze występują niemal w całej Eurazji. Dzikie odmiany są także w Polsce - gruszka leśna i ulęgałka. Gruszki były wykorzystywane kulinarnie w Europie już od czasów prehistorycznych. Na terenie Włoch i Szwajcarii odkryto podczas wykopalisk archeologicznych pozostałości suszonych owoców z epoki kamienia łupanego i epoki brązu. Już autorzy greccy rozpisywali się na temat hodowanych w ogrodach gruszek i ich wartości odżywczych i zdrowotnych. W Polsce odkryto pozostałości owoców gruszki pospolitej (Pyrus communis L.) na wczesnośredniowiecznych stanowiskach archeologicznych. Już wtedy była drzewem chętnie hodowanym w przydomowych sadach.
Mimo, że gruszka zdobyła sobie żołądki i serca ponad 3 tysiące lat temu, to dopiero na przełomie XVII i XVIII wieku wyhodowano w zachodniej Europie nowe odmiany tego owocu. Nowe gatunki spowodowały znaczną popularyzację gruszek w Europie. Największe osiągnięcia w hodowli gruszy zdobyli Francuzi i Belgowie. I to oni wiodą prym pod względem ilości przepisów na kulinarne wykorzystanie gruszki. W kuchni francuskiej gruszka ma swoje ważne miejsce. Gotowaną podaje się na deser, piecze się z nią ciasta. W jej towarzystwie piecze się mięsa. Przygotowuje się z gruszek - lekkie napoje alkoholowe, cydry gruszkowe, czyli perry zwane gruszecznikami.
Z gruszek robi się aromatyczne nalewki, gruszkówki. Najsłynniejsza jest właśnie francuska gruszkówka, do której gruszki dojrzewają we wnętrzu butelki przywiązanej do gałęzi.
- Gruszkówka: przepis na nalewkę z gruszek na wódce i spirytusie
- Nalewka z gruszek: gruszkówka z cynamonem [przepis]
