Bakalie - czym są, skąd pochodzą i od jak dawna są obecne na naszych stołach?

Zastanawiasz się, od jak dawna ludzie stosują w kuchni bakaliowe słodkości, jak się je przygotowuje, jakich roślin są owocami i nasionami? Ten artykuł odpowiada na szereg pytań dotyczących pochodzenia i historii bakalii. Przeczytaj, skąd się biorą bakalie.

Spis treści

1. Daktyle
2. Migdały
3. Suszone morele
4. Suszone brzoskwinie
5. Rodzynki
6. Koryntki i sułtanki
7. Figi
8. Orzechy brazylijskie
9. Nerkowce
10. Fistaszki
11. Orzechy laskowe
12. Orzechy włoskie
13. Pistacje
14. Mak
15. Sezam
16. Suszone jabłka, gruszki i śliwki

Bakalie towarzyszą cywilizacji ludzkiej od tysięcy lat. Wiele z nich odkryto w grobowcach dostojników starożytnego Egiptu. W Mezopotamii suszone owoce były rodzajem waluty: drobnej, łatwo policzalnej i długo nie pleśniejącej. W starożytnym Rzymie uczta bez bakalii była niewypałem. W czasach wypraw krzyżowych powrót z Ziemi Świętej bez słodkich pomarszczonych prezentów dla rodziny był nie do pomyślenia.

Daktyle

Są sprowadzane do Polski z Izraela lub USA, zawsze w stanie zamrożonym. Z powodu wielkiej zawartości cukru, smak rozmrożonych daktyli nie ulega zmianie. Owoce różnych odmian palmy daktylowej różnią się smakiem i konsystencją. Miąższ daktyli o żółtawej skórce ciągnie się jak krówka ciągutka. Inne zachowują się jak lody: znikają na języku. Ojczyzną palmy daktylowej, uprawianej od z górą 7 tysięcy lat, jest żyzna delta Tygrysu i Eufratu. W ciągu swojego długiego życia palma dostarcza 4–5 ton owoców.

Migdały

Migdałowce od starożytności były uprawiane w krajach śródziemnomorskich. Ich owoce mają jadalne jądra. Dzisiejszy migdałowiec jest krzyżówką różnych gatunków drzew i krzewów rosnących w Azji.

Suszone morele

Hodowlę moreli zapoczątkowały Chiny, ale sam proces suszenia wymyślono w Kalifornii. Do suszenia wybierane sa owoce twarde i zupełnie zdrowe.

Suszone brzoskwinie

Owoce pochodzą z Chin, ale podobnie jak w przypadku moreli, zaczęto je suszyć w Kalifornii. Suszone brzoskwinie znalazły się w menu astronautów podczas programu Apollo. Jednak informacje o tym, że Neil Armstrong pogryzał suszone brzoskwinie na Księżycu mijają się z prawdą. Nie miał na to czasu i warunków. Jedzenie bakalii w kosmicznych skafandrze jest udręką, na jaką nie zasługuje zdobywca.

Rodzynki

Są suszonymi ciemnymi winogronami odmian muscat i waltham cross, zyskującymi po odparowani wody charakterystyczną lśniącą skórkę. Pochodzą z terenu Izraela z czasów sprzed króla Dawida. Podczas jego panowania były już bardzo popularnym dodatkiem do świątecznych potraw.

Koryntki i sułtanki

Pochodzą ze starożytnej Grecji. Koryntki uzyskuje się przez suszenie drobnych fioletowych winogron odmiany zante lub korynckiej, pozbawionej pestek. Maleńkie winogrona wysychają tak szybko, że z powodzeniem marszczy je greckie słońce nie wspomagane mocą maszyn. Pochodzące z Turcji sułtanki powstają przez suszenie jasnej, słodkiej i bezpestkowej odmiany winogron: sultana. Są słodsze niż rodzynki i koryntki i miękkie jakby miały wewnątrz żel.

Figi

Figowce wywodzą się z terenu dzisiejszej Syrii. Fenicjanie pozwolili posmakować ich Chińczykom i Hindusom. Do Europy figi zawitały z rzymskimi legionami, już w formie suszonej, lżejszej i wygodniejszej dla żołnierza rzymskiego, dla którego poza suszonym mięsem były podstawą wyżywienia.

Orzechy brazylijskie

Przypominają skamieniałe pierogi, a pochodzą z lasów nad Amazonką. Drzewa dostarczające tych dziwacznych orzechów o twardej skorupie nie są uprawiane, tylko odwiedzane przez zbieraczy. Orzechy brazylijskie wyrastają w kilku grubych, połączonych ze sobą strąkach. Upadek strąków z 30–metrowego drzewa wbija twarde owoce głęboko w grząską glebę. Spadające orzechy mają moc armatniej kuli, dlatego pośród zbieraczy notuje się nawet przypadki śmiertelne.

Nerkowce

Pochodzą z północnej Brazylii. Drzewo rodzące owoce, których jądrem są orzechy nanerczowe jest jedną z bardziej trujących roślin z rodziny sumaków. Orzechy wydobywa się ze skorupek na gorąco, po to by zmniejszyć drażniącą siłę zawartego w nich olejku.

Fistaszki

Są nasionami brazylijskiej rośliny strączkowej. Strąki Arachis hypogaea zawierające 2–4 ziaren wyrastają na podziemnych pędach. Najstarsze dowody jedzenia fistaszków znaleziono w południowoamerykańskim grobowcu pochodzącym sprzed prawie 3 tysięcy lat.

Orzechy laskowe

Jeszcze nie rozstrzygnięto czy pochodzą z Ameryki Północnej czy z Europy. W Ameryce zwane są filbert, od św. Filberta, którego święto przypada podczas orzechowych zbiorów. Anglosaskie słowo haselnut stosowane jako określenie owoców leszczyny, pochodzi od słowa haesel – kaptur.

Orzechy włoskie

Dożywające 500 lat drzewa rodzące orzechy włoskie pochodzą z Persji, skąd trafiły do Włoch. Nie wszędzie ich owoce są orzechami trudnymi do zgryzienia. Jedna z francuskich odmian orzecha włoskiego ma słabą, kruchą skorupkę.

Pistacje

Rosną na dożywających 300 lat drzewach pochodzących z Syrii, Palestyny i Persji. Naturalne, górskie lasy pistacjowe są niewysokie: dorastają do ok. 10 m., a po wydaniu owoców zrzucają liście.

Mak

Mak to nasiona jednorocznej rośliny Papaver rhoeas pochodzącej z Azji, a do Europy sprowadzonej kilkaset lat temu. Wbrew plotkom, bez względu na odcień ziarenek, mak nie zawiera składników odurzających.

Sezam

To pozbawione łusek nasiona metrowej rośliny kwitnącej na biało. Nasiona sezamu tkwią w suchych strąkach, pękających przy lada muśnięciu. Od ponad 4 tysięcy lat „ziele sezamowe” uprawia się w Indonezji. W Dolinie Tygrysu i Eufratu robiono to najprawdopodobniej wcześniej, ale najstarsze zapiski na ten temat pochodzą sprzed 3600 lat.

Suszone jabłka, gruszki i śliwki

Na naszych terenach jabłka krojono w plasterki i suszono na piecu już w średniowieczu. Suszenia gruszek nauczyliśmy się dużo później, od Kalifornijczyków. Suszone śliwki Starożytni Rzymianie importowali z Syrii. Podczas wypraw krzyżowych zakonnicy przywieźli suszone śliwki do Francji.

Ewa Jabłońska