W znaczącym zakresie nasze zdrowie i samopoczucie są uwarunkowane przez aktywność fizyczną oraz odpowiednią dietę. Zdaniem Głównego Inspektoratu Sanitarnego, dla pewnej grupy osób, nadmierna troska o te aspekty życia może przerodzić się w psychologiczne zaburzenie znane jako ortoreksja. Osoby zmagające się z tym stanem wykazują obsesyjne tendencje do szczegółowego planowania i przygotowywania zdrowych posiłków.
GIS alarmuje. Gdy zamiłowanie do zdrowia staje się manią
Paulina Pawełczyk-Jabłońska, psycholog z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, zauważa, że w naszym otoczeniu pojawia się coraz więcej opcji żywieniowych – od gotowych posiłków po szeroki wybór produktów organicznych. To sprawia, że zdrowe jedzenie jest bardziej dostępne niż kiedykolwiek. Jednak ta dostępność może również przyczynić się do pewnych ryzyk.
- Sięganie po jedzenie w dzisiejszych czasach staje się coraz łatwiejsze. – mówi Pawełczyk-Jabłońska. Sklepy oferują już nie tylko określone produkty, ale też gotowe śniadania, lunche i przekąski" - przekazała psycholog Paulina Pawełczyk-Jabłońska z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej.
- Takie podejście do zachowań żywieniowych wydaje się być słuszne, tylko pod warunkiem, że nie popadamy w skrajności - dodaje ekspartka.
Ortoreksja w Polsce i na świecie
Ortoreksja nie jest jeszcze szeroko rozpoznawanym zaburzeniem w Polsce, jednak na świecie zyskuje coraz większe uznanie jako poważny problem zdrowotny. Osoby cierpiące na ortoreksję często zaczynają od eliminacji z diety produktów uznawanych za niezdrowe, stopniowo restrykcyjnie ograniczając swoje menu do punktu, w którym ich dieta staje się bardzo uboga i może prowadzić do niedoborów żywieniowych.
Zaburzenie to, jak tłumaczy psycholog, często zaczyna się niewinnie. - Z czasem osoba z tym zaburzeniem zaczyna kontrolować pochodzenie wszystkich produktów, które spożywa. Coraz więcej uwagi poświęca na czytanie etykiet i samodzielne przyrządzanie posiłków (...). Zachowaniom osoby chorej na ortoreksję przyświeca jeden cel: osiągnięcie i utrzymanie zdrowia poprzez stosowanie rygorystycznej diety opartej tylko i wyłącznie na zdrowych, nieprzetworzonych produktach" - podkreśliła Pawełczyk-Jabłońska.
Rozpoznawanie i leczenie ortoreksji
Rozpoznanie ortoreksji bywa trudne, ponieważ wiele zachowań związanych z tą chorobą może na pierwszy rzut oka wydawać się pozytywnymi nawykami żywieniowymi. Kluczowe jest jednak rozróżnienie między dbałością o zdrową dietę a kompulsywnym zachowaniem, które zaczyna dominować życie osoby i prowadzić do psychologicznego oraz fizycznego cierpienia.
Leczenie ortoreksji zazwyczaj obejmuje terapię psychologiczną, która pomaga pacjentom zrozumieć i zmodyfikować ich podejście do jedzenia oraz rozwiązać podstawowe problemy, takie jak perfekcjonizm czy lęk.
Podnoszenie świadomości na temat ortoreksji jest kluczowe, aby więcej osób mogło uzyskać potrzebną pomoc i aby zdrowe odżywianie nie przekształcało się w toksyczne zachowania. Eksperci zachęcają do podejścia do diety z umiarkowaniem i akceptacji różnorodności żywieniowej, co może być korzystne zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego.
