Czy twoje zdrowe nawyki stały się obsesją - pyta GIS? Poznaj ortoreksję - ciemną stronę zdrowego jedzenia
W dobie rosnącej świadomości na temat zdrowego odżywiania, coraz więcej osób przykłada dużą wagę do tego, co ląduje na ich talerzach. Jednak, jak ostrzega Główny Inspektorat Sanitarny, dla niektórych troska ta może przerodzić się w ortoreksję – zaburzenie odżywiania charakteryzujące się obsesyjnym dążeniem do spożywania wyłącznie zdrowej żywności.
W znaczącym zakresie nasze zdrowie i samopoczucie są uwarunkowane przez aktywność fizyczną oraz odpowiednią dietę. Zdaniem Głównego Inspektoratu Sanitarnego, dla pewnej grupy osób, nadmierna troska o te aspekty życia może przerodzić się w psychologiczne zaburzenie znane jako ortoreksja. Osoby zmagające się z tym stanem wykazują obsesyjne tendencje do szczegółowego planowania i przygotowywania zdrowych posiłków.
GIS alarmuje. Gdy zamiłowanie do zdrowia staje się manią
Paulina Pawełczyk-Jabłońska, psycholog z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej, zauważa, że w naszym otoczeniu pojawia się coraz więcej opcji żywieniowych – od gotowych posiłków po szeroki wybór produktów organicznych. To sprawia, że zdrowe jedzenie jest bardziej dostępne niż kiedykolwiek. Jednak ta dostępność może również przyczynić się do pewnych ryzyk.
- Sięganie po jedzenie w dzisiejszych czasach staje się coraz łatwiejsze. – mówi Pawełczyk-Jabłońska. Sklepy oferują już nie tylko określone produkty, ale też gotowe śniadania, lunche i przekąski" - przekazała psycholog Paulina Pawełczyk-Jabłońska z Narodowego Centrum Edukacji Żywieniowej.
- Takie podejście do zachowań żywieniowych wydaje się być słuszne, tylko pod warunkiem, że nie popadamy w skrajności - dodaje ekspartka.
Ortoreksja w Polsce i na świecie
Ortoreksja nie jest jeszcze szeroko rozpoznawanym zaburzeniem w Polsce, jednak na świecie zyskuje coraz większe uznanie jako poważny problem zdrowotny. Osoby cierpiące na ortoreksję często zaczynają od eliminacji z diety produktów uznawanych za niezdrowe, stopniowo restrykcyjnie ograniczając swoje menu do punktu, w którym ich dieta staje się bardzo uboga i może prowadzić do niedoborów żywieniowych.
Zaburzenie to, jak tłumaczy psycholog, często zaczyna się niewinnie. - Z czasem osoba z tym zaburzeniem zaczyna kontrolować pochodzenie wszystkich produktów, które spożywa. Coraz więcej uwagi poświęca na czytanie etykiet i samodzielne przyrządzanie posiłków (...). Zachowaniom osoby chorej na ortoreksję przyświeca jeden cel: osiągnięcie i utrzymanie zdrowia poprzez stosowanie rygorystycznej diety opartej tylko i wyłącznie na zdrowych, nieprzetworzonych produktach" - podkreśliła Pawełczyk-Jabłońska.
Rozpoznawanie i leczenie ortoreksji
Rozpoznanie ortoreksji bywa trudne, ponieważ wiele zachowań związanych z tą chorobą może na pierwszy rzut oka wydawać się pozytywnymi nawykami żywieniowymi. Kluczowe jest jednak rozróżnienie między dbałością o zdrową dietę a kompulsywnym zachowaniem, które zaczyna dominować życie osoby i prowadzić do psychologicznego oraz fizycznego cierpienia.
Leczenie ortoreksji zazwyczaj obejmuje terapię psychologiczną, która pomaga pacjentom zrozumieć i zmodyfikować ich podejście do jedzenia oraz rozwiązać podstawowe problemy, takie jak perfekcjonizm czy lęk.
Podnoszenie świadomości na temat ortoreksji jest kluczowe, aby więcej osób mogło uzyskać potrzebną pomoc i aby zdrowe odżywianie nie przekształcało się w toksyczne zachowania. Eksperci zachęcają do podejścia do diety z umiarkowaniem i akceptacji różnorodności żywieniowej, co może być korzystne zarówno dla zdrowia psychicznego, jak i fizycznego.
