Czy przy dzisiejszych cenach opłaca się robić domowe przetwory? Policzyliśmy to
Obecne czasy, w tym drożejące produkty i usługi, spadająca wartość pieniądza i szalejąca inflacja, sprawiają, że bacznie oglądamy każdą złotówkę, zanim ją wydamy. Czy robienie przetworów jest wciąż opłacalne czy lepiej oprzeć się na gotowych produktach, które są dostępne w sklepach? Przeanalizujmy to na przykładzie truskawek, na które trwa sezon.
Domowe przetwory – niektórych rzeczy nie da się przeliczyć na pieniądze
Na opłacalność sporządzania własnych przetworów trzeba by spojrzeć co najmniej z dwóch stron: czysto ekonomicznej i zdrowotno-mentalnej. Idealne przetwory od początku do końca robione są z najwyższej jakości produktów i półproduktów. Kupując samemu owoce, np. truskawki, nie zawsze jesteśmy w stanie zidentyfikować ich odmiany ani pochodzenia, chyba że kupujemy od zaufanego dostawcy. Jesteśmy natomiast w stanie organoleptycznie stwierdzić, czy owoce są ładne i przede wszystkim, czy odpowiadają nam smakowo.
Inaczej też przebiega domowe przetwórstwo, które nie ma nic wspólnego z przemysłową masówką. Do domowego dżemu gospodyni nigdy nie dołoży spleśniałego owocu. Mało tego – będzie dopieszczać swój dżem, chodzić koło niego, bo ten dżem będzie konsumować nie tylko ona sama, lecz także jej najbliżsi. Wkładanie serca w domowe przetwory nie jest więc pustym sloganem, ale istotnym składnikiem domowych wyrobów. W przemysłowych przetworach natomiast zamiast serca możemy znaleźć inne i to mało zdrowe dodatki, takie jak sztuczne aromaty i barwniki, syrop glukozowo-fruktozowy, a nawet sztuczne konserwanty.
Ekonomia w kuchni
A jak wyglądają realia sporządzania domowych przetworów od strony ekonomicznej? Na własny dżemu, np. z truskawek, składa się nie tylko sam produkt, lecz także poświęcony czas i włożony trud (co możemy przeliczyć na roboczogodzinę). Do tego dochodzi energia, którą zużywa się na gotowanie, co przy obecnych cenach gazu i prądu znacznie podnosi koszt domowego przetworu – przemysłowego zresztą też.
Przypatrzymy się konkretnym cenom naszych składowych.
W połowie czerwca ceny kilograma truskawek w zależności od regionu kraju – weźmy do kalkulacji samą Warszawę – kształtują się na poziomie 7–10 zł. I raczej już nie spadną, a przynajmniej nie za wiele. Przyjmijmy, że musimy dokupić cukier, cytrynę (utrwali nam piękny kolor truskawek) i wieczka do słoików, bo sam słoik został nam przecież po zużytych przetworach (czyli z domowego recyklingu). Przyjmijmy też minimalną stawkę roboczogodziny – 13,91 zł netto, czyli tyle, ile dostalibyśmy "na rękę" (19,70 zł brutto), oraz zgodnie z ostatnimi danymi średnią cenę kilowatogodziny za gaz i prąd, czyli odpowiednio 0,3 zł i 0,7 zł (bo sporządzenie dżemu z truskawek zajmie nam ok. godzinę). Weźmy przy tym pod uwagę, że cena roboczogodziny i kilowatogodziny będzie taka sam przy sporządzania dżemu zarówno z 1 kg truskawek, jak i z 5 kg i więcej. Nie dodajemy tu kosztu pasteryzacji, bo zrobimy to sprawdzonym i skutecznym domowym sposobem, czyli wekowania na sucho (gorący dżem przekładamy do słoików, zakręcamy, odwracamy do góry dnem i pozwalamy mu powoli stygnąć pod kocem lub grubym ręcznikiem).
Kosztorys domowego dżemu
To oczywiście dane szacunkowe. Czasem korzystamy z promocji na półprodukty, czasem nie. Przyjmijmy, że sporządzamy dżem z 2 kg truskawek, co nam da 8 słoików o pojemności 330 ml.
Koszty półproduktów do dżemu truskawkowego
2 kg truskawek: 14–20 zł (7–10 zł/kg)
1 kg cukru: 2,99–3,50 zł
1 cytryna: ok. 2–2,5 zł (8–10 zł/kg)
8 wieczek: 2,40–4 zł (0,30–0,50 zł)
minimalna stawka roboczogodziny: 13,91 zł netto (19,70 zł brutto)
średnia kilowatogodzina za gaz: 0,3 zł, za prąd: 0,7 zł
Koszt domowego gotowego dżemu truskawkowego
cały dżem przy najniższych stawkach: 35,30 zł (gaz) i 36 zł (prąd)
cały dżem przy najwyższych stawkach: 44,21 zł (gaz) i 44,61 zł (prąd)
Koszt 1 słoika 330 ml domowego dżemu truskawkowego
w zaokrągleniu cena minimalna to 4,5 zł i cena maksymalna: 5,6 zł
A jednak się opłaca
Zrobiliśmy przegląd cen dżemów na półkach jednego z najpopularniejszych dyskontów w Polsce – znaleźliśmy tam warianty marki własnej i popularnego polskiego producenta. Istotną informacją jest dla nas objętość (podana w gramach) na etykiecie słoika oraz cena całkowita masy (dżemu) w przeliczeniu na kilogram, podana małymi literami pod ceną jednostkową.
Tylko w jednym przypadku cena porównywalnego słoika była niższa (3,13 zł) od naszego tańszego wariantu domowego dżemu (4,50 zł). Im bardziej wyselekcjonowany owoc i większy udział owoców w 100 g dżemu, tym oczywiście cena jest wyższa.
Konkretnie wygląda to następująco:
marka własna sklepu (operujemy tu nazwami/oznaczeniami, które pojawiają się przy samej nazwie dżemu truskawkowego):
zwykły (tzn. bez dodatkowego oznaczenia): 3,13 zł (410 g; 7,63 zł/kg)
słodzony miodem: 5,23 zł (230 g; 22,74 zł/kg)
gładki 100% owoców: 5,23 zł (250 g; 20,92 zł/kg)
dżem polskiego producenta m.in. dżemów:
zwykły (tzn. bez dodatkowego oznaczenia): 5,23 zł (240 g; 21,79/kg)
duży słoik: 5,23 zł (380 g; 13,76 zł/kg)
truskawka 100%: 6,18 zł (220 g; 28,09 zł/kg)
Naszym zdaniem warto robić własne przetwory – na pewno dżem z truskawek. Oprócz tego, że wiemy, z jakich składników i w jaki sposób został przygotowany, zyskujemy jeszcze wartość dodaną: podtrzymanie tradycji domowych przetworów, w czasie których wzmacniają się więzi międzypokoleniowe. Wracamy przecież z rozrzewnieniem do smaków dzieciństwa i chwil, gdy nasze babcie i mamy, którym często towarzyszyliśmy w kuchni, uprawiały kulinarne czary. To wspomnienia na całe życie.
