Woda sodowa: historia, skład chemiczny, właściwości wody gazowanej
Woda sodowa - woda sztucznie gazowana dwutlenkiem węgla to pasjonująca historia ludzkiego apetytu. Przypisujemy jej właściwości chłodzące, a nawet uzdrawiające. Jednak woda gazowana nie jest dla każdego. Ale pijemy ją wszyscy dla smaku! Oto krótka historia wody sodowej, cała prawda o chemii rządzącej wodą gazowaną i jej właściwościach fizyko-chemicznych.
Spis treści
- Historia wody gazowanej
- Produkcja wody sodowej
- Popularyzacja picia wody gazowanej
- Woda gazowana w Polsce
- Cała chemia rządząca wodą sodową
- Dlaczego smakuje nam woda gazowana?
- Dla kogo woda sodowa?
- Woda gazowana i otyłość
- Woda sodowa i refluks żołądkowy
- Woda nasycona dwutlenkiem węgla i zespół jelita drażliwego
- Jak przygotować wodę sodową w domu
Historia wody gazowanej
Napoje gazowane - nasycone bąbelkami gazu - dwutlenkiem węgla towarzyszą człowiekowi od zarania dziejów. Ludzkość dość dawno odkryła naturalne źródła wód mineralnych karbonizowanych w wyniku procesów zachodzących w głębi ziemi. Woda gazowana to wodny roztwór kwasu węglowego lub kationów wapnia, magnezu, potasu, sodu lub anionów wodorowęglanowych, siarczanowych, chlorkowych. Wodę taką pito z dużą przyjemnością od dawien dawna, uważając, że lepiej gasi pragnienie od innych rodzajów wody. Naturalne musujące wody mineralne znane są od wieków ze studni głębinowych Seltzer w niemieckich górach Taunus, a w Polsce w regionie Beskidu Sądeckiego, zwłaszcza z okolic Muszyny i Piwnicznej, również Kotliny Kłodzkiej oraz z Kujaw. Podobne właściwości ma woda żywa, potokowa, która zawiera drobne bąbelki dwutlenku węgla oraz tlenu na skutek mieszania się wody i powietrza wywołanego bystrym nurtem.
Produkcja wody sodowej
Po raz pierwszy wodę gazowaną człowiek uzyskał w sztucznych warunkach w latach 40. XVIII w. Niezależnie karbonizację wody przeprowadziło kilku chemików. Ponieważ wodę sycono dwutlenkiem węgla uzyskanym w wyniku reakcji sody i słabego kwasu - wodę nazwano wodą sodową. Nasycenie dwutlenkiem węgla następuje w trakcie przepuszczenia gazu przez mocno schłodzoną wodę. Im niższa temperatura wody i wyższe ciśnienie gazu, tym bardziej nasycona dwutlenkiem węgla woda sodowa. Dodatkowo sprężony gaz podczas uwalniania schładza otoczenie i wydajniej miesza się z cieczą.
Popularyzacja picia wody gazowanej
W raz z rozwojem balneologii (nauki o właściwościach i zastosowaniu leczniczym wód mineralnych) i rosnącą popularnością picia wód mineralnych, zwrócono uwagę na sztucznie nasyconą wodą gazowaną. Ta ostatnia była tańsza i bardziej dostępna dla ogółu ludzi. W pierwszej połowie XIX w. zbudowano pierwszy syfon. Lekarze w drugiej połowie XIX w. zalecali codzienne picie wody gazowanej na problemy gastryczne. Z czasem zaczęto przeceniać właściwości wody nasyconej dwutlenkiem węgla. W latach 20. i 30. XX w. piecie wody sodowej stało się częścią miejskiego stylu życia. Dość wcześnie odkryto, że woda gazowana jeszcze lepiej smakuje, gdy doda się do niej soku owocowego lub syropu. Syfony zawojowały bary, gdzie opracowano wiele receptur na napoje wykorzystujące wodę gazowaną. Na ulicach metropolii amerykańskich, a wkrótce europejskich pojawiły się saturatory. W tych pierwszych automatach z napojami można było kupić szklankę wody gazowanej z sokiem lub bez.
Woda gazowana w Polsce
Już na przełomie wieków XIX i XX ww. w dużych miastach dawnych ziem polskich powstawały fabryki syfonów i punkty ich napełniana wodą gazowaną. Po II wojnie światowej stały się bardzo popularne stacjonarne automaty oraz mobilne saturatory, gdzie sprzedawano na szklanki wodę sodową oraz smakową wodę gazowaną, najczęściej z syropami owocowymi. Jednak ze względów higienicznych, niedostatecznej czystości używanych szklanek, wycofano w latach 80. XX sprzedaż wody gazowanej z saturatora. Częściowo powrócono do nich na początku lat 90. XX, gdy do sprzedaży wprowadzono naczynia jednorazowe, ale wówczas rynek zalały butelkowane napoje gazowane, co ostatecznie przyczyniło się do zaprzestania sprzedaży wody sodowej z saturatorów.
Cała chemia rządząca wodą sodową
Na skutek nasycenia wody dwutlenkiem węgla dochodzi do rozpuszczenia gazu w cieczy. W ten sposób tworzą się niewielkie ilości kwasu węglowego. Stężenie kwasu węglowego w wodzie sodowej może się wahać od 0,2% do 1,0%. Nadaje jednak wodzie lekko cierpki, orzeźwiający smak. W skali odczuć sensorycznych kwaśność wody sodowej jest klasyfikowana pomiędzy sokiem jabłkowym a sokiem pomarańczowym. Ale w rzeczywistości woda sztucznie gazowana jest znacznie mniej kwaśna od soku żołądkowego. Dlatego w niewielkim stopniu drażni ściany żołądka. Inna sprawa, gdy jest to woda naturalna i oprócz kwasu węglowego zawiera inne związki chemiczne podnoszące pH roztworu.
Dlaczego smakuje nam woda gazowana?
Woda sodowa smakuje nam przede wszystkim z powodu musowania bąbelków gazu. Uwalniany w ustach dwutlenek węgla daje wzmaga uczucie chłodu i tym samym orzeźwienia. Dlatego pijąc wodę gazowaną wydaje się nam, że lepiej gasi pragnienie i jest smaczniejsza.
Dla kogo woda sodowa?
Woda gazowana jest dla każdego z małymi wyjątkami. Sodówka nie ma właściwości leczniczych, przypisywanych jej w przeszłości. Ale dzięki właściwościom drażniącym błonę śluzową żołądka polecana jest osobom z niską sekrecją kwasów żołądkowych. Zwiększone wydzielanie kwasu solnego w żołądku wzmaga apetyt. Niejadków woda sodowa zachęci do jedzenia.
Woda gazowana i otyłość
Wody sodowej nie powinny pić osoby otyłe. Woda gazowana wzmaga apetyt, pobudzając zwiększone wydzielanie soków żołądkowych. Gaz uwalniany w żołądku nadyma go jak balon. Rozprężający się gaz powoduje przepełnienie i niepotrzebne rozciąganie żołądka. Sztucznie zwiększona pojemność żołądka sprzyja nadmiernemu spożyciu jedzenia i co za tym idzie - otyłości.
Woda sodowa i refluks żołądkowy
Dwutlenek węgla uwalnia się w żołądku i rozprężając się napiera na górne ściany żołądka. Wielokrotne spożycia napojów gazowanych w efekcie doprowadza do uszkodzenia zwieracza łączącego przełyk z żołądkiem. Niedomykający się zwieracz umożliwia wyrzut kwaśnej treści żołądka do przełyku uszkadzając śluzówkę. Zgaga, pieczenie i ból w okolicach mostka to pierwsze objawy choroby refluksowej żołądka. Dlatego w profilaktyce zgagi i refluksu żołądkowego należy unikać zarówno naturalnych, jak i sztucznie gazowanych wód mineralnych.
Woda nasycona dwutlenkiem węgla i zespół jelita drażliwego
Picie wody gazowanej może nasilać dolegliwości zespołu jelita drażliwego. Szczególnie wzdęcia i bolesne gazy.
Jak przygotować wodę sodową w domu
Wodę gazowaną można przygotować w domowej kuchni. Służą do tego syfony z nabojami sprężonego dwutlenku węgla oraz saturatory (karbonatory). Można ją również przygotować metodą chałupniczą.
Wypróbuj koniecznie: Domowa COLA - jak zrobić orzeźwiający napój gazowany w domu
Spróbuj także: Oszczędny przepis na domową FANTĘ z 1 pomarańczy
