Oliwa z oliwek - jeśli jeszcze jej nie kochasz, to najwyższy czas to zmienić! Sprawdź, jak wybrać tę jedyną!
Jeśli miałaby powstać lista najbardziej szanowanych i wszechstronnych produktów spożywczych na świecie, oliwa z oliwek zajęłaby na niej wysoką pozycję – pewnie gdzieś pomiędzy kawą a czekoladą, ale bez wywoływania wyrzutów sumienia. Towarzyszy ludzkości od tysięcy lat, występuje w roli cichego bohatera zdrowej kuchni i niekwestionowanej królowej zdrowia - diety śródziemnomorskiej. Ale czym tak naprawdę różnią się oliwy i dlaczego powinniśmy zwracać uwagę na to, jaką wybieramy? Przyjrzyjmy się temu bliżej!
Oliwa z oliwek – fundament diety śródziemnomorskiej
Dieta śródziemnomorska jest jedną z najzdrowszych na świecie i została wielokrotnie uznana za klucz do długowieczności. A jej sercem jest właśnie oliwa z oliwek – nie tylko jako tłuszcz, ale i źródło cennych składników odżywczych. Regularne spożywanie oliwy może przyczyniać się do obniżenia poziomu złego cholesterolu, wspomagać pracę mózgu i poprawiać funkcjonowanie układu trawiennego. To trochę tak, jakby butelka dobrej oliwy była naturalnym suplementem diety – tyle że smaczniejszym.
Jak wybrać dobrą oliwę?
Zakup dobrej oliwy to dla ciebie czarna magia? Nie jesteś w tym sam! Na półkach sklepowych roi się od różnych butelek z mniej lub bardziej tajemniczymi oznaczeniami. Odmiana oliwek i sposób ich przetwarzania wpływają na finalny smak i jakość oliwy. Jedne oliwy są delikatne i maślane, inne ostre i lekko piekące. Wiele zależy od regionu uprawy – oliwa grecka często jest intensywna i wyrazista, hiszpańska bardziej owocowa, a włoska potrafi łączyć różne nuty smakowe. Oliwa z oliwek występuje też w różnych rodzajach, a każdy z nich różni się sposobem produkcji, jakością oraz wartościami odżywczymi:
- Oliwa extra virgin (EVOO) – to najwyższej jakości oliwa, tłoczona na zimno, mechanicznie i pozyskiwana bez użycia chemii. Charakteryzuje się niską kwasowością (zgodnie z prawem jej kwasowość nie może przekraczać 0,8%) oraz zachowuje wszystkie cenne składniki odżywcze i intensywny smak.
- Oliwa virgin – jest również tłoczona mechanicznie, ale ma nieco wyższą kwasowość (zgodnie z prawem maksymalnie 1%). Jest nadal naturalna i oczywiście nadaje się do spożycia, jednak nie charakteryzuje się idealnym smakiem i ma mniej wyrazisty aromat niż EVOO.
- Oliwa rafinowana (refined olive oil) – powstaje w wyniku chemicznej i termicznej rafinacji oliwy niskiej jakości. Jest praktycznie pozbawiona smaku i aromatu, a także traci większość cennych składników.
- Oliwa z oliwek – to olej składający się z rafinowanej oliwy z oliwek (która przeszła proces rafinacji) oraz oliwy virgin (pozyskiwanej bezpośrednio z oliwek poprzez mechaniczną ekstrakcję). Najlepsi producenci oliwy często tworzą mieszankę rafinowanej oliwy z oliwek i oliwy extra virgin (a nie virgin), aby zapewnić klientom lepszy produkt o delikatnym zapachu charakterystycznym dla owoców oliwki oraz żółtawym kolorze.
- Oliwa z wytłoczyn oliwnych (oliwa sansa , pomace oil) – produkowana z resztek wytłoczyn oliwnych poprzez ekstrakcję chemiczną. Jest to produkt niższej jakości (zgodnie z prawem jego maksymalna kwasowość wynosi 1%), choć miesza się go z niewielką ilością oliwy virgin, aby poprawić jego smak. Najlepsi producenci oliwy stosują mieszankę oliwy z wytłoczyn oliwnych i oliwy extra virgin (a nie virgin), aby zapewnić klientom lepszy produkt o delikatnym zapachu charakterystycznym dla owoców oliwki.
- Oliwa lampante – cóż, lepiej, żeby została w fabryce… to oliwa o zbyt wysokiej kwasowości i złej jakości sensorycznej. Nadaje się wyłącznie do celów technicznych lub musi być poddana procesowi rafinacji, zanim będzie nadawać się do spożycia.
Wybierając w sklepie oliwę wybieraj tę z oznaczeniami na etykiecie: „extra virgin”, „cold-pressed”, dzięki temu wybierzesz naturalną i zdrową oliwę.
Jak już wspomnieliśmy na smak oliwy wpływa również jej pochodzenie. Na przykład Włochy są krajem produkującym największą liczbę odmian oliwek na świecie – istnieje tam ponad 500 różnych odmian drzew oliwnych. Dla porównania, Hiszpania jest światowym liderem pod względem ilości produkowanej oliwy, ale posiada znacznie mniej odmian oliwek – maksymalnie 50–70. Dlatego 100% włoskie oliwy extra virgin są najlepiej znane ze swojej wysokiej jakości oraz szerokiej gamy smaków.
Najwyższej jakości oliwy extra virgin premium to te posiadające oznaczenia POD (Chroniona Nazwa Pochodzenia) lub PGI (Chronione Oznaczenie Geograficzne), np.:
- POD Umbria (Włochy)
- PGI Toskania (Włochy)
- PDO Priego de Córdoba (Hiszpania)
Do najlepszych oliw należą również organiczne oliwy extra virgin, np.:
- 100% organiczna oliwa extra virgin z Grecji
- 100% organiczna oliwa extra virgin z Włoch
- 100% organiczna oliwa extra virgin z Hiszpanii
- Organiczna oliwa extra virgin z UE
Podobnie jak w przypadku wina, większość oliw extra virgin powstaje poprzez mieszanie różnych odmian oliwek w celu uzyskania idealnego smaku. Sztuka tworzenia odpowiednich blendów to często wiedza przekazywana z pokolenia na pokolenie – z ojca na syna – z myślą o uzyskaniu najlepszego możliwego produktu.
Trzy kluczowe cechy definiujące oliwę extra virgin to:
- owocowość
- pikantność
- goryczka
Oznacza to, że większość najwyższej jakości oliw extra virgin (np. PDO, PGI, organicznych) charakteryzuje się owocowym smakiem, ale także goryczką i pikantnością. Goryczka jest wskaźnikiem obecności polifenoli (= antyoksydantów) oraz świadczy o świeżości oliwy.
Która oliwa jest najzdrowsza?
Nie ma tu niespodzianek – oliwa extra virgin wygrywa. Ma najwięcej antyoksydantów, zdrowych kwasów tłuszczowych i naturalnych związków chroniących przed stanami zapalnymi. Kluczowa jest jednak świeżość – im młodsza oliwa, tym więcej korzyści.
Jakie certyfikaty warto sprawdzić?
DOP (Denominazione di Origine Protetta) –PDO (Protected Designation of Origin) – to oznaczenie gwarantujące autentyczność produktu, potwierdzające pochodzenie oliwy z określonego obszaru geograficznego oraz jej produkcję w tym samym, ściśle wyznaczonym regionie.
- PGI (Protected Geographical Indication) – Oliwa pochodzi z konkretnego regionu, ale proces produkcji może odbywać się w innych miejscach.
- Organiczne certyfikaty – Potwierdzają brak pestycydów i sztucznych dodatków.
Czy na oliwie można smażyć?
Tak, tak i jeszcze raz tak! Jeden z najczęstszych mitów mówi, że oliwa nie nadaje się do smażenia, bo ma niską temperaturę dymienia. W rzeczywistości EVOO wytrzymuje do 190–210°C, co spokojnie wystarcza do smażenia na średnim ogniu. Ważne, by jej nie przegrzewać – wtedy faktycznie traci swoje dobroczynne właściwości. W kategorii oliw z oliwek do smażenia zaleca się również używanie oliwy z wytłoczyn (pomace oil), ponieważ ma wysoki punkt dymienia – 240°C. Jako olej rafinowany ma neutralny smak, który nie wpływa na ogólny smak smażonych potraw.
Mity na temat oliwy – fakty kontra fikcja
- „Oliwa z oliwek tuczy” – oliwa to tłuszcz, więc owszem ma kalorie, ale... dzięki zdrowym kwasom tłuszczowym wspomaga metabolizm i może pomóc w odchudzaniu oraz ma korzystny wpływ na ciśnienie krwi, zapobiegając chorobom układu krążenia.
- „EVOO tylko do sałatek” – absolutnie nie! Można na niej smażyć, piec, a nawet dodawać do deserów.
- „Oliwa w plastikowej butelce jest gorsza” – to prawda. Plastik może reagować z tłuszczem, więc lepiej wybierać oliwę w szkle lub metalowej puszce.
- „Im droższa oliwa, tym lepsza” – Nie zawsze, ale zazwyczaj tak jest. Za dobrą jakość trzeba zapłacić więcej. Cena może być wskazówką, ale nie zawsze oznacza najwyższą jakość. Dobra oliwa extra virgin powinna kosztować minimum 50-70 zł za litr. Unikaj podejrzanie tanich oliw, które mogą być mieszanką gorszych tłuszczów lub rafinowanych olejów. Oliwy renomowanych producentów z Włoch i Grecji znajdziesz w ofercie dystrybutora oryginalnych produktów z regionów śródziemnomorskich – firmy North Coast. Możesz wybierać spośród produktów włoskich marek Coppini (rodzinna marka z ponad 70 letnią tradycją) i Redoro oraz greckich oliw Karpea.
Jak kupić najlepszą oliwę?
Oliwa z oliwek to coś więcej niż tylko tłuszcz – to esencja zdrowego stylu życia i wyjątkowy składnik kulinarny. Wybierając odpowiednią oliwę, dbasz o swoje zdrowie i smak potraw. Nie bój się eksperymentować – różne oliwy pasują do różnych dań, a świat oliwy jest bogaty i pełen niespodzianek. Więc następnym razem, gdy będziesz w sklepie, sięgnij po dobrą butelkę EVOO i ciesz się jej smakiem!
- Wybieraj oliwę extra virgin z oznaczeniem kraju pochodzenia.
- Szukaj produktów w ciemnych, szklanych butelkach, aby uniknąć utleniania.
- Sprawdzaj certyfikaty jakości, takie jak DOP, PGI i organiczne oznaczanie
- Nie daj się zwieść niskiej cenie – dobra oliwa kosztuje więcej, ale jest tego warta. To inwestycja w zdrowie Twoje i Twojej rodziny.
Dzięki tym wskazówkom łatwiej znajdziesz oliwę najwyższej jakości i w pełni wykorzystasz jej prozdrowotne właściwości! A teraz… do dzieła!
Pieczone warzywa śródziemnomorskie z fetą i oliwą extra virgin
To danie jest doskonałym przykładem, jak oliwa z oliwek zmienia smak potrawy – nadaje głębi, podkreśla naturalną słodycz warzyw i tworzy lekko chrupiącą, złocistą skórkę. Bez oliwy to tylko pieczone warzywa, ale z nią… to prawdziwa uczta!
Składniki (dla 2-3 osób):
- 2 cukinie
- 1 bakłażan
- 1 papryka (np. czerwona lub żółta)
- 1 czerwona cebula
- 2 duże ząbki czosnku
- 10 pomidorków koktajlowych
- 100 g sera feta
- 4 łyżki oliwy extra virgin
- 1 łyżeczka suszonego oregano
- ½ łyżeczki suszonego tymianku
- sól i pieprz do smaku
- opcjonalnie: garść świeżej bazylii lub natki pietruszki
Przygotowanie:
- Rozgrzej piekarnik do 200°C (góra-dół).
- Pokrój warzywa: cukinię i bakłażana w półplastry, paprykę w paski, cebulę w piórka, czosnek w cienkie plasterki.
- Przygotuj blachę: wyłóż warzywa na dużą blachę, dodaj pomidorki koktajlowe (całe) i skrop całość oliwą extra virgin.
- Dopraw: posyp oregano, tymiankiem, solą i pieprzem. Delikatnie wymieszaj, aby oliwa pokryła wszystkie warzywa.
- Piecz przez 25–30 minut, aż warzywa będą miękkie, lekko skarmelizowane i złociste.
- Dodaj fetę: rozkrusz ją na wierzch upieczonych warzyw i skrop jeszcze odrobiną oliwy.
- Serwuj z posiekaną świeżą bazylią lub natką pietruszki i opcjonalnie podawaj z chrupiącą bagietką lub kaszą bulgur.
Sekret smaku? Oliwa extra virgin dodana zarówno przed, jak i po pieczeniu – pierwsza warstwa nadaje głębi, a druga podkreśla świeżość i aromat!
To danie jest lekkie, pełne smaku i zdrowych tłuszczów, a do tego banalnie proste! Idealne na szybki obiad lub kolację. Spróbujesz?
- Agnieszka Pietruszka, 56 lat - Trzeba się od siebie ODCZEPIĆ. Nauczycielki życia
- Marysia, 49 lat – Śpiewać naprawdę może KAŻDY. Nauczycielki życia
- Ewa, 42 lata – bez A PO CO CI TO?! Nauczycielki życia
- Maja Skoczek, 65 lat – przez życie do marzeń. Nauczycielki życia
- Kasia, 49 lat. Nauczycielki życia
- Ilona, 40+ lat. Nauczycielki życia
- Anna, 67 lat. Nauczycielki życia
- Alicja, 65 lat. Nauczycielki życia
- Asia, 49 lat i Dorota, 51 lat. Nauczycielki życia
- Asia Dyrkacz, 67 lat. Nauczycielki życia
- Dorota Zięciowska, brak metryki. Nauczycielki życia
- Krystyna, 89 lat. Nauczycielki życia
- Danka, 62 lat. Nauczycielki życia
- Diana Giurow, 40 lat. Nauczycielki życia
- Diana, 40 lat. Nauczycielki życia
- Mirka, 57 lat. Nauczycielki życia
- Hania Piekarska, 72 lata. Nauczycielki życia
- Bogusia, 64 lata. Nauczycielki życia
- Aleks, 47 lat. Nauczycielki życia
- Krystyna, 78 lat. Nauczycielki życia
