Toksyczność substancji. Czym możemy się zatruć?
W powszechnym obiegu jest kilka substancji, o których wiemy, że są toksyczne i dlatego staramy się ich unikać. Jest też kilka mitów o zatruciach, do których tak naprawdę ciężko doprowadzić w naturalnych warunkach. Sprawdź, jakie toksyny znajdują się w codziennie zjadanych produktach.
Spis treści
- Toksyczność substancji
- Woda - przedawkowanie
- Sód - przedawkowanie
- Cyjanek - przedawkowanie
- Nikotyna - przedawkowanie
- Jad kiełbasiany - zatrucie
Toksyczność substancji
Toksyczności substancji nie sprawdza się na ludziach z oczywistych powodów. W takich celach dokonuje się obserwacji na szczurach i myszach laboratoryjnych, które jak się okazuje mają podobne do ludzkich organy i podobny metabolizm. Jeżeli słyszymy, że dawka śmiertelna jakiejś substancji wynosi X, to znaczy, że podczas badań ta dawka spowodowała śmierć połowy populacji w określonym czasie (najczęściej w okresie dwóch tygodni). Toksyczność oznacza się symbolem LD50.
Rozróżnia się toksyczność ostrą – reakcja po połknięciu na raz oraz przewlekłą – długotrwałe zażywanie toksycznych substancji, które może doprowadzić w efekcie do śmierci.
Woda - przedawkowanie
Okazuje się, że nawet woda może okazać się toksyczna dla naszego organizmu. Wypicie ponad 8 litrów wody w ciągu dnia spowoduje wypłukanie sodu, co spowodujei upośledzenie przekazywania impulsów nerwowych. Poza tym od nadmiaru wody zaczną pęcznieć komórki, również komórki mózgowe i dojdzie do śmiertelnego obrzęku.
Sód - przedawkowanie
Skoro niedobór sodu jest groźny, to czy nadmiar sodu też? Jak najbardziej. Nie zapominajmy, że jest on składnikiem soli kuchennej (NaCl – chlorek sodu). Duża ilość sodu powoduje m.in. rozrzedzenie krwi, nadciśnienie i przeciążenie serca, uporczywe bóle głowy czy wymioty. Ile soli dziennie trzeba zjeść, żeby zadziała jak toksyna? Dawka śmiertelna NaCl wynosi 3g/kg masy ciała. Można więc łatwo przeliczyć, ile soli potrzebuje osobnik z naszą wagą, żeby się zatruć. To mało prawdopodobne, żebyśmy aż tak solili potrawy i lepiej nie próbować eksperymentować ile soli zdołamy zjeść, bo to może skończyć się np. zawałem lub obrzękiem mózgu.
Cyjanek - przedawkowanie
Rozsławiony przez powieści kryminalne cyjanek, w postaci cyjanowodoru (HCN, zwany także kwasem pruskim) znajduje się w pestkach wielu owoców (np. wiśnie, czereśnie, morele), dlatego pestek lepiej nie połykać. Jest też oczywiście w migdałach, szczególnie w ich tzw. gorzkiej odmianie. Żeby cyjanowodór (albo pochodna – amigdalina) stał się dla nas toksyczny, trzeba by zjeść 2 kg takich migdałów, słodkiej odmiany jeszcze więcej. To raczej trudne. Dobrze jednak wiedzieć, że objawy zatrucia cyjanowodorem to ostry ból głowy, szum w uszach, duszność i wysokie tętno. Odtrutką jest zastrzyk z azotynu sodu.
Nikotyna - przedawkowanie
Dużo się też mówi o toksyczności nikotyny. Jej LD50 wynosi 6,5-13 miligrama na 1 kg masy ciała. Śmierć nastąpiłaby więc po zjedzeniu (wypaleniu na raz) od 100 do 200 papierosów. Trzeba też pamiętać, że duże stężenia nikotyny występują w liquidach do e-papierosów. Tytoniu nie zbiera się podczas deszczu, bo nikotyna rozpuszcza się w wodzie i wchłania do organizmu przez skórę. Zatrucie nikotyną wywołuje halucynacje, tzw. myślotok, światłowstręt, drgawki, ale również uczucie lekkości charakterystyczne dla narkotyków.
Jad kiełbasiany - zatrucie
Najbardziej toksyczną substancją występującą w naturze jest jad kiełbasiany (toksyna botulinowa). Cząstka mniejsza od ziarenka piasku zawierająca tę toksynę może okazać się dawką śmiertelną (LD50 po połknięciu 0,0001 miligrama na kilogram masy ciała). Jad przyjęty wziewnie jest jeszcze 100 razy bardziej trujący, a dożylnie 1000-krotnie bardziej. Jad kiełbasiany powstaje w glebach i osadach morskich, ale przede wszystkim w źle przechowywanych (starych) konserwach mięsnych, rybnych i warzywnych). Objawy zatrucia toksyną botulinową to: nudności, wymioty, bóle brzucha, opadające powieki, podwójne widzenie i zwiotczenie mięśni. Na pocieszenie trzeba dodać, że jad kiełbasiany zabija powoli i zazwyczaj od wystąpienia pierwszych objawów pozostaje dużo czasu na leczenie antytoksyną.
